,,Soft release” (łagodne wypuszczanie) – ptak ma możliwość do stopniowej adaptacji do nowego środowiska / życia na wolności z pomocą człowieka
,,Hard release” (twarde wypuszczanie) – ptak jest wypuszczany bezpośrednio do nowego środowiska (lub tego gdzie został znaleziony) bez pomocy
Jak i kiedy wypuszczać wrony i kawki
Ręcznie karmione pisklęta większości ptaków, w tym wszystkich gatunków krukowatych, powinny być wypuszczane łagodnie ,,soft release”. Ta zasada tyczy się również dorosłych ptaków, które żyły w niewoli dłużej niż dwa tygodnie lub gdy są wypuszczane w innym miejscu niż zostały znalezione (co czasami jest uzasadnione, np. gdy miejsce znalezienia nie jest bezpieczne).
Łagodne wypuszczanie obejmuje kontynuowanie opieki nad ptakiem po jego wypuszczeniu, np. dodatkowe karmienie i ochronę. Wiąże się to z większym poświęceniem czasu i pracy niż twarde wypuszczenie. Jest to szczególnie ważne dla ręcznie karmionych ptaków, które muszą nauczyć się więcej o swoim środowisku i potrzebują zdobyć odpowiednią wiedzę i doświadczenie w pozyskiwaniu pokarmu przez szukanie i polowanie. Pozwala to ptakom stopniowo stać się całkowicie niezależnymi. Żadne zwierzę nie powinno być pozostawione same sobie, gdy jest jeszcze zależne od pomocy człowieka.
Wypuszczanie twarde – Hard release – to forma wypuszczania w której zwierzę jest wypuszczane na wolność bez dalszej opieki lub karmienia. Jest to najbardziej odpowiednie dla młodych i dorosłych ptaków, które przebywały w niewoli przez krótki czas.
Wypuszczanie ptaków w grupach
Powszechnie przyjmuje się, że wypuszczanie grupowe jest korzystne dla wielu gatunków ptaków. Dotyczy to również wron, które najlepiej wypuszcza się w mieszanych grupach wiekowych składających się np. z ręcznie karmionych młodych oraz dorosłych ptaków. Wrony nie powinny dorastać bez towarzyszy, ponieważ w przeciwnym razie prawie niemożliwe jest uniknięcie wdrukowania (człowieka). Wdrukowanie może być głównym czynnikiem ryzyka i może potencjalnie znacznie zmniejszyć szanse na przeżycie, w zależności od stopnia oswojenia i wybranego rodzaju wypuszczania.
Stan piór i ogólny rozwój upierzenia
Często popełnianym błędem jest wypuszczanie ptaka, który nie ma idealnego upierzenia.
Ptaki niedożywione mogą mieć wyblakłe upierzenie. Ten rodzaj nieprawidłowego upierzenia często szybko ulega uszkodzeniu po przedwczesnym wypuszczeniu tych ptaków, przez co na wolności najprawdopodobniej wkrótce staną się niepełnosprawne poprzez problemy z lataniem.
Przedwczesne wypuszczenie skazuje te ptaki na długotrwałe cierpienie i prawdopodobną śmierć.
W związku z tym może być konieczne, aby niektóre ptaki pozostały w niewoli przez co najmniej rok, aby dać im szansę pełnej zmiany upierzenia (każdego lata), zanim te ptaki zostaną bezpiecznie wypuszczone.
Czas wypuszczenia i wiek a gatunek
Ogólnie rzecz biorąc, młode wrony i dorosłe osobniki po długotrwałej rehabilitacji nie powinny być wypuszczone w okresie lęgowym ich gatunku, ponieważ istnieje duże ryzyko ataku lub nękania ze strony ptaków broniących swojego gniazda.
Najlepiej sprawdza się wypuszczanie stada osobników w mieszanych grupach wiekowych, np. osobników młodocianych z dorosłymi ptakami. Te ostatnie mają dużą przewagę ze względu na zdobytą wiedzę, na którą składają się okolicy w której dorastały oraz doświadczenie nabyte podczas wcześniejszych kontaktów z ptakami z sąsiedztwa. Tworząc grupy z osobnikami w różnym wieku, ptaki uczą się od siebie nawzajem i zaczną nawiązywać przyjaźnie i sojusze, które dają im przewagę, gdy wyjdą na wolność.
W zależności od ich indywidualnego rozwoju, kawki mogą być puszczane „miękko”, tuż po sezonie lęgowym, czyli zwykle na przełomie lipca i sierpnia. Znalezienie dobrego miejsca wypuszczenia zwykle nie stanowi problemu, ponieważ większość miejsc w których znajdują się inne kawki jest odpowiednia. Nie stanowi przeszkody, jeśli na terenie oprócz kawek znajdują się wrony.
Nie wypuszczaj żadnych ptaków na teren należący do wrony lub sroki. Wtedy ich życie na wolności zacznie się natychmiast od bójki i potyczek, które czasami mogą prowadzić do śmierci! Krótko mówiąc, podczas wypuszczania na wolność nie można mieszać wron, kawek i srok (pomimo tego że mogli być razem w ośrodku rehabilitacyjnym).
Wrony i gawrony mogą być wypuszczane na przełomie września i października, najlepiej w mieszanych grupach wiekowych. Mimo że sezon lęgowy kończy się nieco wcześniej, opieka rodzicielska będzie trwała jeszcze przez kilka miesięcy. Późnym latem i wczesną jesienią interakcje społeczne będą mniej napięte, a dorośli bardziej skupią się na sobie, co oznacza, że będą mniej agresywni i dominujący. Taka sytuacja daje również młodym ptakom więcej czasu na zdobycie siły, umiejętności społecznych i pewności siebie, których potrzebują, aby odpowiednio przygotować się do życia na wolności. Proces wypuszczania trwa zwykle kilka tygodni i może trwać nawet do końca listopada. Ogólnie rzecz biorąc, krukowate, a zwłaszcza wrony i gawrony, zazwyczaj potrzebują czasu na przystosowanie się. Ptaki, które nie opuściły woliery pod koniec listopada, lub powróciły do woliery, muszą zostać w niej kolejny rok. Jest to najlepsze rozwiązanie dla ptaków jeszcze nie gotowych do życia na wolności.
Jeden, a czasem nawet dwa lata mogą zrobić dużą różnicę, a sytuacja, która początkowo nie wyglądała obiecująco, po roku lub dwóch może wyglądać zupełnie inaczej. Dotyczy to zwłaszcza ptaków wykazujących opóźniony rozwój, które często potrzebują roku, a czasem dłużej, aby dogonić silniejsze rodzeństwo. Pod koniec listopada wypuszczanie wron powinno zostać wstrzymane.
Wspieraj ptaki tak długo, jak to konieczne.
Miejsce miękkiego uwolnienia najlepiej umieścić poza lub przynajmniej na obrzeżach obszaru zamieszkanego przez wrony lub sroki. Wielkość obszarów zamieszkiwanych przez wrony wydaje się nieznacznie różnić i zazwyczaj jest mniejsza w sezonie lęgowym. Warto też wiedzieć, że terytorium wron nie ulega zmianom, dostaje tylko nowego „właściciela”.
Bardzo korzystne jest wypuszczanie w pobliżu terytorium zajętego jedynie przez młode wrony. Pozwala to wypuszczanym wronom dołączyć do grupy osobników w ich wieku i korzystać z ochrony stada, co jest również idealne dla ich dalszego rozwoju społecznego.
Obszary blisko gniazdowisk gawronów (jeśli są) również nadają się do uwolnienia srok. Ważne jest, aby upewnić się, że obszar nie jest zamieszkany przez żadne grupy rodzicielskie srok, ponieważ to mogłoby stwarzać konflikty.
Podsumowując, uwolnienie wron, kawek i srok wymaga ostrożnego planowania i rozważenia wielu czynników, takich jak wiek, rozwój, wybór formy uwolnienia i odpowiedniego miejsca uwolnienia. Wsparcie ptaków na początku ich życia na wolności jest kluczowe, a uwolnienie w grupach różniących się wiekiem i/lub gatunkami może zwiększyć ich szanse na przetrwanie i adaptację w nowym środowisku. Należy również pamiętać, że proces uwolnienia może zająć dużo czasu i wymagać zaangażowania ze strony specjalistów ds. rehabilitacji ptaków.